De Belastingdienst publiceerde recent een besluit na een Woo-verzoek (Wet open overheid) over de behandeling van een btw-aangifte en een daaropvolgend boekenonderzoek. Voor veel micro- en kleine ondernemers klinkt dat misschien ver van hun dagelijkse realiteit. Toch maakt dit besluit pijnlijk duidelijk hoe kwetsbaar je bent zodra je onderdeel wordt van een belastingcontrole.

Het gaat hier niet om of je iets “fout” hebt gedaan, maar om hoe informatie wordt verzameld, gedeeld en achtergehouden. En dat raakt direct aan vertrouwen, transparantie en de balans tussen ondernemer en overheid.

Belangrijkste punten uit het besluit

• Fiscale geheimhouding gaat altijd voor: Volgens artikel 67 van de Algemene wet inzake rijksbelastingen (Awr) mag de Belastingdienst geen persoonlijke belastinggegevens delen, ook niet via de Woo.
• Beperkte openheid over interne instructies: Sommige documenten, zoals werkprocedures of richtlijnen, kunnen deels openbaar worden gemaakt. Maar interne beoordelingscriteria blijven geheim om de controlemethodes te beschermen.
• Balans tussen openheid en toezicht: De Belastingdienst weegt transparantie af tegen de effectiviteit van controles. Als openbaarmaking ertoe kan leiden dat belastingplichtigen “strategisch hun gedrag aanpassen,” wint geheimhouding.

Wat dit betekent voor jou als ondernemer

1. ​Verwacht geen volledig inzicht in interne dossiers 
   Bij een boekenonderzoek krijg je nooit het hele plaatje te zien. Interne instructies en beoordelingspunten blijven binnenskamers. Je werkt dus altijd met een kennisachterstand.
2. Jouw belastingdossier blijft gesloten voor derden 
   Zelfs als iemand via de Woo toegang vraagt tot jouw dossier, wordt dat geweigerd vanwege fiscale geheimhouding. Dat beschermt jouw privacy, maar het betekent ook dat je niet kunt rekenen op externe controle van de Belastingdienst.
3. Boekenonderzoek blijft een black box 
   De redenen en interne discussies die leiden tot een controle worden niet volledig gedeeld. Je moet ervan uitgaan dat beslissingen gebaseerd zijn op criteria die je nooit te zien krijgt.

De praktische gevolgen

Voor micro- en kleine ondernemers in Nederland betekent dit:

• Voorbereiding is cruciaal: Omdat je de interne regels niet kunt kennen, moet je administratie altijd zó zijn ingericht dat deze zonder problemen een controle kan doorstaan.
• Transparantie is eenrichtingsverkeer: Jij moet alles laten zien, terwijl de Belastingdienst niet verplicht is zijn beweegredenen volledig te onthullen.
• Bezwaar en beroep zijn je enige middelen: Als je het oneens bent met een beslissing (bijvoorbeeld een vertraging van een btw-teruggaaf), moet je de formele bezwaarprocedure volgen. De Woo helpt je hier niet.

Mijn advies aan ondernemers

• Bouw een verdedigbare administratie: Niet alleen netjes, maar ook logisch en uitlegbaar.
• Let op waarschuwingssignalen: Vertragingen in btw-teruggaven of herhaalde aanvullende vragen kunnen een vroege indicatie zijn van verder onderzoek.
• Bereid je voor op de lange adem: Transparantie is niet wederzijds. Jouw beste bescherming is helderheid, structuur en de discipline om je administratie waterdicht te houden.

Dit besluit herinnert ons eraan: de Belastingdienst bepaalt de spelregels, maar ondernemers bepalen hoe goed ze voorbereid zijn om het spel te spelen.

SOURCE : Woo-besluit |  2025-524